SportAcademy

Autor: Sławomir Ambroziak


Słowa kluczowe: czarny imbir, polimetoksyflawony, PDE5, tlenek azotu, testosteron, viagra, AMPK, potencja seksualna, wytrzymałość, siła mięśni.

Czarny imbir to roślina spokrewniona z popularnym imbirem, szeroko rozpowszechniona w tropikalnej Azji. Naukowcom znany jest jako Kaempferia parviflora, a w Japonii powszechnie nazywany „czarną kurkumą” lub właśnie „czarnym imbirem”. Tymczasem w kraju jego pochodzenia, w Tajlandii, tubylcy mówią o nim jako o Krachai Dam.

Tradycyjnie czarny imbir uznawany jest przez Azjatów za środek energizujący i tonizujący. W regionie Azji Południowo-Wschodniej, szczególnie w Tajlandii, ludzie piją herbatę gotowaną z plastrami czarnego imbiru, a także nalewki nastawiane na jego kłączu. W medycynie ludowej jest powszechnie stosowany jako energizer oraz środek w leczeniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych.

Czarny imbir jest bogatym źródłem flawonoidów, o szczególnie wysokiej zawartości polimetoksyflawonów – najwyższej spośród wszystkich surowców flawonoidowych. Naukowcy z Kyoto Pharmaceutical University zidentyfikowali w ekstrakcie z czarnego imbiru 8 wariancji polimetoksyflawonu, przy najwyższej zawartość obecnego w nim 5,7-dimetoksyflawonu.

Wyniki badań klinicznych z udziałem ludzi wskazują, że ekstrakt z czarnego imbiru poprawia krążenie krwi obwodowej oraz unaczynienie tkanek obwodowych. Ekstrakt z czarnego imbiru to funkcjonalny składnik pokarmowy o działaniu krążeniowym i przeciwobrzękowym. Badania dowiodły również jego aktywności przeciwzapalnej i przeciwcukrzycowej, a także zdolności do wspomagania potencji seksualnej i tężyzny fizycznej. Ponieważ za potencję seksualną odpowiadają te same molekuły, które jednocześnie wnoszą największy udział w rozwój tężyzny fizycznej – hormon gazowy, tlenek azotu oraz męski hormon płciowy, testosteron – dlatego warto przedstawić wyniki pokazujące pozytywny wpływ czarnego imbiru na jeden i drugi czynnik.

I tak w jednym z badań wykonanym poza organizmem, z użyciem komórek ludzkiego śródbłonka naczyniowego, wykazano, że komórki hodowane na podłożu z dodatkiem ekstraktu z czarnego imbiru, w porównaniu z hodowlą kontrolną, produkują o 50% więcej enzymu syntetyzującego tlenek azotu i wytwarzają 2-krotnie więcej cząsteczek tego hormonu gazowego (Wattanapitayakul, 2007).

Tlenek azotu wpływa pozytywnie na mięśnie, a tym samym na tężyznę fizyczną, na dwa sposoby – albo w sposób niezależny, albo zależny od swojego przekaźnika sygnałowego, zapisywanego skrótem cGMP. Natomiast na potencję seksualną działa głównie tym drugim sposobem. A ponieważ ten przekaźnik rozkładany jest przez enzym PDE5, dlatego blokery tego enzymu, takie jak popularna viagra (sildenafil), wyraźnie wzmagają potencję. Okazuje się jednak, że na drodze tego samego mechanizmu viagra oddziałuje korzystnie na muskulaturę, zwiększając ponad 2-krotnie syntezę białek mięśniowych oraz poprawiając o ok. 80% wytrzymałość i o ok. 20% siłę mięśni (Sheffield-Moore, 2013). Dlatego bardzo istotny wydaje się wynik badania, w którym dochodziło pod wpływem ekstraktu z czarnego imbiru do 26-procentowego ograniczenia aktywności enzymu PDE5 (Temkitthawon, 2011).

Natomiast badanie odnośnie poziomu testosteronu wykonano jako porównanie aktywności na tym polu ekstraktu z czarnego imbiru i ekstraktu z maki peruwiańskiej, znanej jako popularny afrodyzjak. A tutaj, w porównaniu z kontrolną hodowlą komórek jąder, dodatek do podłoża hodowlanego ekstraktu z czarnego imbiru zwiększał o ok. 15% produkcję testosteronu, dodatek ekstraktu z maki peruwiańskiej – o ok. 50%, zaś dodatek obu ekstraktów – o ok. 60% (Oryza, 2016). Z tego wynika, że wprawdzie sam w sobie czarny imbir jest pobudzaczem produkcji testosteronu o umiarkowanej aktywności, to jednak wzmacnia wyraźnie podobną aktywność innych afrodyzjaków.

Ponadto w badaniach poza organizmem na komórkach mięśniowych wykazano, że ekstrakt z czarnego imbiru zwiększa o ok. 75% aktywność bardzo ważnego dla energetyki pracy mięśniowej enzymu – AMPK, a tym samym – o ok. 125% poziom produkcji energii komórkowej (Toda, 2016), czyli działa dokładnie tak samo, jak zakazany w sporcie środek dopingujący o nazwie AICAR. (Tak wysoki wzrost produkcji energii może przekładać się również na redukcję tkanki tłuszczowej.) W tej sytuacji nie powinniśmy się dziwić, że czarny imbir wpływa wyraźnie pozytywnie na naszą tężyznę fizyczną. Kiedy bowiem badacze podawali gryzoniom przez 4 tygodnie ekstrakt z czarnego imbiru w dawce odpowiadającej 450 mg dziennie w przeliczeniu na ludzi, myszy mogły pływać 2 razy dłużej od swoich konkurentek z grupy kontrolnej, pozbawionej podobnego wspomagania (Toda, 2016).

Doświadczenia z udziałem ludzi wykonane pod rygorem badań klinicznych wskazywały, że ekstrakt z czarnego imbiru wpływa wyraźnie dodatnio na sprawność fizyczną, a mianowicie na siłę chwytu, siłę mięśni nóg, równowagę, wytrzymałość i aktywność lokomotoryczną sportowców oraz starszych, ogólnie zdrowych osób. Przykładowo do jednego z tych badań zrekrutowano 24 zdrowych ochotników, gdzie każdy ochotnik zażywał raz dziennie, przez 4 tygodnie, jedną kapsułkę zawierającą 100 mg ekstraktu z czarnego imbiru lub taką samą ilość placebo. Zarówno przed rozpoczęciem suplementacji, jak też pod koniec okresu suplementacyjnego, przeprowadzono testy sprawności fizycznej, które pozwoliły ocenić, że – w porównaniu z grupą placebo – grupa czarnego imbiru poprawiła ponad 7.5-krotnie aktywność lokomotoryczną swoich mięśni, ponad 4-krotnie wytrzymałość mięśniową, ponad 3.5-krotnie siłę mięśni nóg oraz (uwaga!) ponad 10-krotnie siłę mięśni rąk (Wattanathorn, 2012; Promthep, 2015; Kazuya, 2016).

Wszystko wskazuje więc na to, że czarny imbir może być znakomitym suplementem diety zarówno dla Panów dbających w swoją sprawność seksualną i muskularną posturę, jak też sportowców wyczynowych – i to zarówno z dyscyplin wytrzymałościowych, jak też siłowych i sylwetkowych.

https://slawomirambroziak.pl/legalne-anaboliki/czarny-imbir-potencja-sila-wytrzymalosc/

Raduje się me serce jak ukraiński banderowiec wali sie na deski ,bardzo sie raduje.

poniżej cała walka do obejżenia.

https://www.youtube.com/watch?v=KSG4AJwigwk

Z racji tego ,że jesten na emigracji ok 20 lat i to w tym uSSamańskim regime pozwalam sobie zamieścic cały teks Stanisława Michalkiewicza dotyczący Poloni i nastrojów w niej od niedawna panujących bo przed tem wielu decydentów Polonijnych tokowało na nutę totalnie ubecką ,na dziś była by to nuta KOD czili Kurwy ,Opryszki i Darmozjady ,których należy spałować tak samo jak oni nas i mnie w 1981 pqlowali ,trzeba im odebrać wszysko co pochodzi z rabunku i kradzieży i należy ich oddać pod kuratelę Rosji i Prezydenta Putina ten mąż stanu chętnie tych zdrajców by przegnał po tajdze syberyjsjkiej ,kiedyś to były łagry ,dziś kolonie karne ,dzięki takim szujom iak te śmieci z KOD mój ojciec odbył 10 lat łagru na stepach Kazachstanu w kopalniach na Workucie.

Chała Bochaterom oraz Chwała Wielkiej Polsce.


http://www.michalkiewicz.pl/tekst.php?tekst=3823

Z racji obowiązków publicystycznych jestem regularnym czytelnikiem „Gazety Wyborczej”, którą nazywam żydowską gazetą dla Polaków, co zaznaczyło się szczególnie od czasu, gdy współwłaścicielem spółki „Agora” został stary żydowski grandziarz finansowy Jerzy Soros, czytelnikiem portalu internetowego „Onet”, będącym internetową odkrywką TVN, którą z kolei podejrzewam o to, iż jest telewizyjną ekspozyturą Wojskowych Służb Informacyjnych, a którą też oglądam, żeby się zorientować, co myśli i do czego zmierza polskojęzyczna wspólnota rozbójnicza, te wszystkie resortowe „Stokrotki”, której polityczną reprezentacją są właśnie Wojskowe Służby informacyjne, czyli stare kiejkuty. Powtórzę bowiem, gwoli przywołania do opamiętania wszystkich lamentujących nad „podziałami wśród Polaków”, że „wśród Polaków” żadnych tragicznych podziałów nie ma. Owszem – występują między nimi różnice ideologiczne, często nawet istotne i wzbudzające ostre polemiki, ale ich ramy wyznacza polska racja stanu. Tymczasem polskojęzyczna wspólnota rozbójnicza, z którą od roku 1944 historyczny naród polski musi dzielić terytorium państwowe, do żadnego narodu polskiego zaliczać się nie może z tego prostego powodu, że stanowi ona na ciele tego narodu pasożytniczą narośl, rodzaj rakowego guza – bo jej celem jest pasożytowanie na narodzie polskim. A pasożyta niepodobna utożsamiać z jego żywicielem nawet, jeśli związany jest z nim na śmierć i życie. Bo pasożyt właśnie w taki sposób bywa ze swoim żywicielem związany i nawet jeśli doprowadzając go do śmierci, ściąga śmierć również na siebie, to nie zdaje sobie z tego sprawy. Podobnie stare kiejkuty, a za nimi cała rozbójnicza wspólnota, nie zdaje sobie sprawy z tego, że kiedy już doprowadzi historyczny naród polski do stanu bezbronności, w następstwie czego obca przemoc nad nimi zapanuje, wówczas we własnym interesie będzie chciała pozbyć się tubylczych pasożytów, choćby po to, żeby nie dzielić się z nimi łupem. Polityczna wojna, jaka przetacza się przez nasz nieszczęśliwy kraj, a która może zostać w którymś momencie przekształcona w wybuch przemocy, nie jest następstwem jakichś „podziałów wśród Polaków”, tylko kolejną edycją stanu wojennego, kiedy to polskojęzyczna wspólnota rozbójnicza zbrojnie wystąpiła przeciwko niepodległościowym aspiracjom historycznego narodu polskiego.

Tedy czytam nie tylko publikacje sygnowane nazwiskami autorów, ale też i komentarze, które już są anonimowe, co może oznaczać tylko tyle, że część pracowników odnośnych redakcji została oddelegowana do preparowania opinii anonimowych. O takie praktyki podejrzewana była w latach 90-tych żydowska gazeta dla Polaków, w której funkcjonowała „Telefoniczna opinia publiczna”, gdzie publikowane były anonimowe opinie podobno czytelników. 27 grudnia portal „onet” opublikował anonimową informację pod tytułem „USA: polonijna organizacja popiera polski rząd i ostrzega przed KOD-em”. W publikacji jest mowa o liście, jaki Polonia Institute wystosował do polskiego ambasadora w USA, oferując swoją pomoc w „stawianiu czoła nieodpowiedzialnym działaniom postkomunistycznej kliki w Stanach Zjednoczonych”. List podpisał Jan Michał Małek i Leszek Pawlik. Wprawdzie autor publikacji zauważył, że Jan Michał Małek jest założycielem fundacji PAFERE, działającej na rzecz krzewienia wiedzy ekonomicznej w Polsce oraz, że jest jednym z fundatorów Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza – ale na komentatorach te informacje najwyraźniej nie robią wrażenia. Światowcy z Psiej Wólki oraz absolwenci akademii pierwszomajowych ku czci Rewolucji Październikowej uważają sygnatariuszy listu za przedstawicieli „zapyziałej Polonii” i wzywają ją, by pilnowała swego nosa, a nie psuła szyków polskojęzycznym Towarzyszom Szmaciakom. Wypada w związku z tym przypomnieć kilka rzeczy. Po pierwsze – szczere wyznanie Mieczysława Moczara, który tak naprawdę nazywał się Mikołaj Diomko – że „dla nas, partyjniaków, prawdziwą ojczyzną jest Związek Radziecki”. Polskojęzyczna wspólnota rozbójnicza tradycyjnie wysługuje się Związkowi Radzieckiemu, a jeśli niekiedy można odnieść inne wrażenie, to tylko dlatego, że obecnie Związek Radziecki zmienił położenie. Po drugie – że wbrew wielu tubylczym autorytetom pacanowskim, Polonia w Ameryce skupia bardzo wielu wybitnych Polaków, którym uczestnicy polskojęzycznej „postkomunistycznej kliki”, w rodzaju byłego prezydenta naszego nieszczęśliwego kraju Aleksandra Kwaśniewskiego, nie są godni nawet czyścić butów. Takim wybitnym Polakiem był zmarły niedawno prof. Iwo Cyprian Pogonowski i takim jest również Jan Michał Małek. Gdyby anonimowy autor publikacji w „Onecie” zadał sobie nieco trudu, to dowiedziałby się, że Jan Michał Małek jest jednym z pięciu polskich członków Mont Pelerin Society , elitarnej, liczącej około 500 członków pochodzących z ponad 40 krajów świata, międzynarodowej organizacji, założonej w 1947 roku przez Fryderyka von Hayek’a. Stowarzyszenie to propaguje zasady gospodarki rynkowej, zwracając uwagę na zagrożenia płynące ze wzrostu roli państwa w życiu społecznym. Ośmiu ekonomistów – członków MPS – zostało uhonorowanych Nagrodą Nobla w dziedzinie ekonomii, wśród nich – Gary Stanley Becker – doktor honoris causa między innymi Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Taki jest ten think-tank, w którym bierze udział Jan Michał Małek, kierujący również Polonia Institute w Kalifornii. Jeśli tedy wystąpił z tak mocnym listem skierowanym przeciwko poczynaniom „postkomunistycznej kliki”, to najwyraźniej dostrzegł z tej strony zagrożenie dla państwa polskiego. Miejmy nadzieję, że dzięki takim wybitnym przedstawicielom Polonii Amerykańskiej, wszelkie „nieodpowiedzialne działania postkomunistycznej kliki” w Stanach Zjednoczonych, dokąd w latach 80-tych stare kiejkuty wyeksportowały licznych konfidentów, by dezorganizowali polonijne społeczności, blokowali każdą próbę politycznej integracji Polonii Amerykańskiej, a przy okazji przechwytywali stworzony przez nią majątek służący celom publicznym – że te wszystkie działania inspirowane i prowadzone na terenie USA przez starych kiejkutów, zostaną skutecznie i boleśnie udaremnione.

Stanisław Michalkiewicz

Gigantyczna ciężarówka serwisowa norweskiej reprezentacji w biegach narciarskich, budząca zachwyt i zazdrość innych ekip, okazała się służyć też innym celom niż przygotowywanie sprzętu. Jak ujawnili dziennikarze, są tam inhalatory polepszające wydajność płuc zawodników tuż przed startem, głównie w sprincie.
Zbudowany kosztem miliona dolarów piętrowy pojazd, z dumnym logo "Made by Norway", po wysunięciu wszystkich modułów ma 110 metrów kwadratowych. Posiada magazyn na tysiąc par nart i stanowiska dla 12 serwismenów pracujących jednocześnie. Na piętrze znajduje się pomieszczenie do wypoczynku o powierzchni 30 metrów kwadratowych. Taka była do niedawna oficjalna wersja przedstawiana przez ostatnie trzy lata przez federację narciarską NSF.

Dziennikarze wychodzącego w Oslo dziennika „Aftenposten” i w Trondheim „Adresseavisen”, gazet ściśle ze sobą współpracujących, od dłuższego czasu próbowali bez powodzenia dotrzeć do wnętrza pojazdu podczas zawodów. Teraz uzyskali „wstrząsające” informacje od zawodników.

Oeystein Pettersen ujawnił, że podczas zawodów Pucharu Świata ustawiony jest rząd nebulizatorów, czyli aparatów do inhalacji, które używają zawodnicy tuż przed startem i zawsze przy rozgrywaniu sprintu zaraz po każdym kolejnym biegu.

- Natychmiast po prologu wszyscy zmierzamy do ciężarówki i wchodzimy na pierwsze piętro. Tam stoi rząd stanowisk, przy których siadamy i zaczynamy wdychanie. Jedni otrzymują lekarstwa na astmę jak w moim przypadku, a inni, którzy nie cierpią na tę chorobę, wdychają opary roztworu wody z solą oczyszczające śluz z dróg oddechowych - powiedział biegacz.

Znany komentator narciarski „Adresseavisen” Kjetil Kroksaeter zapytał go wprost, dlaczego robią to w ukryciu przed rywalami, publicznością i kamerami telewizyjnymi, pomimo że nie łamią przepisów. Pettersen odpowiedział. - Według naszego kierownictwa nie powinniśmy tego robić otwarcie, ponieważ mogłyby to widzieć dzieci obecne na trybunach.

Dlatego gazeta w obszernym artykule zwraca uwagę na to, że jednak coś się dzieje w ukryciu przed publicznością i norweską opinią publiczną.

- Właśnie te aparaty w tym pojeździe były punktem centralnym w śledztwie w sprawie Marina Sundby'ego, u którego wykryto zbyt duże dawki lekarstw na astmę podczas zawodów PŚ w grudniu 2014 roku i styczniu 2015 - wspomniał Kroksaeter i zasugerował w najczęściej czytanym w Norwegii w weekend felietonie, że „oglądanie biegów narciarskich powinno być dozwolone od lat 18”.

Na doniesienia gazet o ciężarówce zareagowały natychmiast kluby narciarskie, nazywając praktykę inhalacji podczas rozgrywania konkurencji "straszną i niewiarygodną" oraz "silnie uderzającą w wizerunek norweskich biegów narciarskich".

- To do czego doprowadzili działacze NSF, nie jest naszą kulturą sportu. Norweskie biegi narciarskie przez całe generacje oparte były na otwartości, uczciwym treningu i uczciwiej rywalizacji w aurze zdrowego sportu. Teraz ta opinia staje się po prostu wyblakła - powiedział prezes klubu Lyn Ski Geir Moe na łamach „Aftenposten”.

Hakerska grupa Fancy Bears' ujawniła tajne dokumenty WADA, z których wynika, że siostry Serena i Venus Williams, a także wielu innych sportowców z pierwszych stron gazet miało ciche przyzwolenie na zażywanie dopingu. O sprawie piszą nie tylko media z Rosji, skąd mógł nastąpić atak na bazę Światowej Agencji Antydopingowej, ale też między innymi "La Gazzetta Dello Sport"
Pierwsza partia dokumentów dotyczy w głównej mierze najbardziej rozpoznawalnych sióstr w świecie tenisa. Z poufnych dokumentów, które ujawnili hakerzy kryjący się pod nazwą Fancy Bear's, wynika, że Serena Williams w latach 2010, 2014 i 2015 miała zgodę na stosowanie takich substancji znajdujących się na liście środków dopingujących jak oksykodon, hydromorfon, prednizon i metyloprednizolon. Z kolei jej starsza siostra Venus na przestrzeni lat 2010-2013 mogła legalnie zażywać doping pod postacią prednizonu, prednizolonu i triamcynolonu.
O wycieku z WADA miała zostać już poinformowana Międzynarodowa Federacja Tenisowa.

Zapowiadając kolejne bulwersujące materiały, Fancy Bears' w pierwszym rzucie uderzyło również w objawienie ostatnich igrzysk olimpijskich gimnastyczkę Simone Biles. W Rio 19-letnia Amerykanka zdobyła cztery złote medale, ale jeśli wierzyć skanom zaprezentowanym przez hakerów, była na dopingu. 11 sierpnia, czyli w trakcie olimpijskich zmagań, multimedalistka igrzysk wpadła na stosowaniu zabronionego metylofenidatu, ale nie została pozbawiona olimpijskich krążków.
Udostępnij
Ciekawe ile środków Serena brała oprócz wymienionych. Ma sylwetkę jak Pudzian, a że w Strong Manach są delikatnie mówiąc bardziej tolerancyjni dla dopałek to Pudzian mówił wprost że "siłacze" mają swoje tajemnice, czyli każdy własną mieszankę. Jaką mieszankę brała Serena aby zbudować taką muskulaturę i mieć wydajność organizmu na 3 sety ? Pudzianowi starczało pary w klatce na 30 sekund, w porywach na minutę, a potem już był do uśpienia. Bokserzy bardzo pilnują masy bo ta decyduje o szybkości i kondycji. Oglądałem raz mecz Sereny z Agą . Przy 1:1 w setach Serena wzięła przerwę medyczną choć nie miała żadnej kontuzji. Ale po powrocie z szatni rozniosła Agę mimo że przed zejściem byłą bardzo cienka....Co wzięła ? Krew ? Tlen, drugi,, ? Zapewne WSZYSTKO!
 Warto tu jeszcze wspomniec o "przypadkowym" zniszczeniu 30 000 (tak, trzydziestu tysiecy) probek krwi sportowcow amerykanskich od lat 90-tych do 2016 roku. Sprzataczka "przypadkowo" potracila regal, na ktorym skladowane byly probki, ten padajacy regal potracil inne (efekt domina) no i wszystko sie roztluklo. Dowodow przeciw czystym, swietym i niewinnym sportowcom amerykanskim nie ma.
Prasa na wyspach wymienia że 4 zawodniczki są tylko "czyste" - Doi, Radwańska, Larson, Wickmayer. Czy jeszcz ktoś będzie twierdził że sport to zdrowie??
 

Za portalem Rowery  ;  http://rowery.org/2016/07/31/doping-genowy-prawdy-mity/

Czy zagrożenie dopingiem genowym jest realne?

Kilka dni temu świat obiegła wiadomość, że Międzynarodowy Komitet Olimpijski dysponuje testem na doping genowy. Metodę opracowano w Australii i jest gotowa do użycia, ale żadne z akredytowanych przez Światową Organizację Anty-Dopingową (WADA) laboratoriów nie może jej jeszcze stosować. Jeżeli WADA zaakceptuję metodę sprawdzania manipulacji genetycznych, próbki pobrane podczas Igrzysk Olimpijskich w Rio mają zostać poddane testom po zakończeniu imprezy.

Informacja, po poprzedzających brazylijską imprezę dopingowych skandalach i przepychankach, trafiła na bardzo podatny grunt. Sformułowanie „doping genowy” jedynie podgrzało atmosferę i zachęciło światowe media do umieszczenia wiadomości w dobrze eksponowanych miejscach. Czy słusznie? Czy istnieją realne obawy o to, że doping genowy jest już w użyciu, czy informacja MKOl jest raczej próbą ratowania wizerunku? Żeby odpowiedzieć na te pytania musimy przyjrzeć się problemowi od strony naukowej.

Czym jest doping genowy?

Zarówno MKOl jak i WADA dostrzegły możliwość wykorzystania dopingu genowego na początku obecnego tysiąclecia. Obie organizacje debatowały nad walką z tą formą dopingu, definiując i wpisując ją na listę zabiegów zabronionych. Według definicji WADA doping genowy to „nieterapeutyczne użycie komórek, genów, elementów genetycznych, które mogą poprawiać wyniki sportowe”. Opis jest bardzo ogólny i pozornie obejmuje wszystkie przypadki genetycznych manipulacji. Jednak słowo „nieterapeutyczny” stanowi furtkę, w przypadku ewentualnego zastosowania tej formy dopingu w przyszłości.

Z naukowego punktu widzenia doping genowy jest formą terapii genowej. Jednak zamiast leczyć chorobę, poprawia parametry zdrowego sportowca. Pomysł jest dokładnie taki sam, jak w przypadku innych form dopingu. U osób z anemią EPO jest zbawiennym lekiem, który pozwala im normalnie żyć. Dla zdrowych sportowców stosowanie EPO jest drogą, która pozwala podnieść wydolność organizmu ponad normalnie osiągalny poziom.

Warto również zauważyć, że niestety wiele osób, najczęściej bez odpowiedniego wykształcenia i wiedzy, pod mianem „dopingu genowego” opisuje inne praktyki dopingowe, takie jak np. stosowanie AICAR czy GW1516. Jest to nadużycie, nie tylko mylące, ale i błędne z naukowego punktu widzenia.

Terapia genowa

Doping genetyczny jest formą wykorzystania terapii genowej do poprawienia wyników sportowych, a nie leczenia chorób. Musimy zatem bliżej zapoznać się z aktualnym stanem wiedzy na temat tej formy leczenia.

Niemal każda komórka naszego organizmu zawiera w swoim jądrze cząsteczkę kwasu dezoksyrybonukleinowego – DNA. Zapisane w niej są dokładne instrukcje na temat budowy i funkcjonowania nie tylko danej komórki, ale poszczególnych tkanek, organów i wreszcie całego organizmu składającego się z miliardów komórek. Jeżeli w instrukcjach zapisanych w DNA pojawi się błąd, może się on objawić jako choroba. Wyobraźmy sobie, że jedno z białek budujących ludzką hemoglobinę, odpowiedzialną za transport tlenu, powstaje w formie, która uniemożliwia mu poprawne funkcjonowanie. W takiej sytuacji zdolność hemoglobiny do przenoszenia cząsteczek tlenu spadnie drastycznie, co objawi się w formie anemii. Z punktu widzenia medycyny idealną terapią takiej choroby byłoby nie leczenie objawów, a naprawa wadliwego genu.

Aby naprawa była możliwa spełnione muszą być dwa podstawowe warunki:

gen odpowiedzialny za chorobę musi być znany
sekwencja tego genu musi być znana
Biorąc pod uwagę postęp naukowy i osiągnięcia Programu Sekwencjonowania Ludzkiego Genomu potrafimy powiązać geny z większością chorób genetycznych, a także znamy ich sekwencję. Obecnie niemal wszystkie terapie genowe skupiają się na próbach wyleczenia chorób monogenowych. To znaczy takich, za które odpowiada jeden gen. Oczywiście, takie choroby to jedynie frakcja wszystkich chorób genetycznych, ale zdecydowanie łatwiejsza do opracowania skutecznych terapii.

Idea terapii genowej jest więc całkiem prosta. Należy zidentyfikować wadliwy gen, z biblioteki genomu uzyskać sekwencję jego poprawnej wersji, a następnie wymienić lub przynajmniej suplementować go w dotkniętych problemem komórkach. Brzmi banalnie, ale o tym, że tak nie jest, niech świadczy fakt, że do tej pory w Europie i USA do użytku komercyjnego dopuszczono jedną terapię genową (Glybera).

Może się to wydawać wynikiem kiepskim i zaskakującym, szczególnie że na przestrzeni ostatnich 25 lat w każdą z kategorii chorób genetycznych wymierzono co najmniej kilkadziesiąt, jeśli nie kilkaset, terapii genowych. Ponad 1700 terapii było w fazie testów klinicznych lub zostało zainicjowanych w ostatnim czasie. Czemu więc chorzy ciągle nie mogą zostać wyleczeni przez terapię genową?

staty gene ther

Powodów jest klika. Technologia precyzyjnych manipulacji genetycznych jest relatywnie nowa i dokładne jej zrozumienie, ulepszenie i zastosowanie zajęło trochę czasu. Pierwszą terapię genową zgłoszono do testów klinicznych w 1989 roku. Testy kliniczne, które sprawdzają najpierw bezpieczeństwo, a później pozytywne efekty terapii, trwają zazwyczaj od kilku do kilkunastu lat. W większości kończą się niepowodzeniem i zamknięciem próby. Nie można też zapomnieć, że przygotowanie tych prób poczynając od opracowania odpowiedniej techniki, poprzez testy na zwierzętach, a kończąc na sprawach związanych z biurokracją, to również kilka lat.

Największe problemy i przeszkody leżą jednak w samej metodzie. Banalna w swojej koncepcji, jest niesamowicie skomplikowanym i trudnym przedsięwzięciem. Największym problemem pozostaje dostarczenie poprawnej wersji genu do odpowiednich komórek i tylko do nich. Jest to ważne, z oczywistego powodu: nie chcemy, żeby wszystkie komórki organizmu zaczęły nagle produkować białka, których miejsce znajduje się w wąskiej grupie wyspecjalizowanych komórek w płucach.

Generalnie istnieją dwa podejścia na dostarczanie terapeutycznych genów do wybranych komórek. Pierwsze, ex vivo, czyli poza organizmem, opiera się na pobraniu komórek z ciała pacjenta, następnie wprowadzeniu genu w laboratorium i ponownej transplantacji komórek do organizmu. Ta metoda świetnie sprawdza się z komórkami układu immunologicznego obecnymi w krwiobiegu. Pierwszy udany zabieg terapii genowej polegał właśnie na pobraniu limfocytów i ponownym ich wprowadzeniu do organizmy Ashanti DeSilva. Druga metoda, in vivo, polega na wprowadzeniu terapeutycznego genu do wybranych komórek w organizmie pacjenta. Największym problemem w tym podejściu jest specyficzne dostarczenie genu tylko i wyłącznie do wybranych komórek.

Terapia Genowa

W obu przypadkach do wprowadzeniu genów używa się najczęściej zmodyfikowanych wirusów. Z ich sekwencji usunięto wszystkie geny odpowiedzialne za chorobotwórczość, a zostawiono jedynie te odpowiedzialne za wniknięcie do komórki i wprowadzenie materiału genetycznego. Do tak zmodyfikowanej sekwencji wirusa dodaje się sekwencję genu, który ma zostać naprawiony.

W tym miejscu pojawiają się kolejne problemy. Pojemność wirusów jest ograniczona, to przecież niesamowicie uproszczone byty z pogranicza materii ożywionej i martwej. W związku z tym nie każdy gen da się zmieścić w cząsteczce wirusa. Niektóre wirusy integrują materiał genetyczny w zupełnie przypadkowych miejscach genomu. Może to sprawić, że inne geny przestaną działać, albo doprowadzić do rozwoju nowotworu. Niektóre wirusy atakują jedynie komórki dzielące się, a tych w danej tkance może być bardzo mało, przez co efekt terapii będzie znikomy. Do tego dochodzi oczywista immunogenność niektórych wirusów, szczególnie przy podaniu bardzo wysokich dawek.

Super ludzie

Historia gatunku ludzkiego to nieprzerwany wyścig do ulepszenia nas samych – od zabiegów kosmetycznych, przez operacja plastyczne, na dopingu kończąc. Nie mogą więc dziwić pomysły wykorzystania terapii genowej jako formy dopingu. Stworzenie super-sportowców może wydawać się banalne, ale czy jest w ogóle możliwe?

Kandydatów na geny, które można by poprawić dla zyskania zwycięskiej przewagi z pewnością nie brakuje. Kilka terapii genowych opierających się na tych genach zostało opisanych w czasopismach naukowych, było testowanych na zwierzętach albo weszło do pierwszej fazy testów klinicznych. Kilka z nich opisano poniżej, ale możliwości jest zdecydowanie więcej i pojawiać się będą nowe.

Pierwszym genem do „naprawienia”, jaki przychodzi do głowy pewnie nie jednemu sympatykowi kolarstwa jest EPO, czyli erytropoetyna. Hormon ten wytwarzany przez nerki daje sygnał do produkcji czerwonych krwinek odpowiedzialnych za transport tlenu z płuc do mięśni i narządów.  Naukowcy z sukcesami wprowadzili dodatkowe geny na EPO myszom i małpom. Początkowo ich hematokryt wzrósł nawet o 80%. Jednak z czasem zwierzęta zaczęły produkować EPO na poziomie mniejszym niż fizjologicznym, rozwinęła się u nich anemia a także odpowiedź autoimmunologiczna. Podobne próby nie zostały przeprowadzone na ludziach.

Insulinopodobny czynnik wzrostu 1 (IGF-1) jest odpowiedzialny między innymi za masę mięśniową. W terapiach celujących w choroby związane z degeneracją mięśni, podanie tego czynnika  pozwala przywrócić lub utrzymać prawidłową masę mięśniową. Podczas eksperymentów ze zdrowymi zwierzętami laboratoryjnymi zaobserwowano, że po aplikacji dodatkowej kopii genu, ich masa mięśniowa wzrastała bez podjęcia żadnej aktywności fizycznej.

Miostatyna negatywnie odpowiada za regulację masy mięśniowej stanowiąc sygnał do zatrzymania przyrostu tkanki. Jej inhibitorem jest folistatyna, która blokując jej działanie pozwala mięśniom kontynuować wzrost. Nie trzeba dysponować wielką wyobraźnią, żeby znaleźć powiązanie pomiędzy terapiami z IGF-1 i miostatyną, a marzeniami sportowców.

Ryzyko

Do tej pory w ściśle kontrolowanych warunkach terapię genową przeprowadzono na kilku tysiącach pacjentów. Niestety, kilku z nich zmarło w wyniku powikłań związanych bezpośrednio z dostarczeniem genów do organizmu. Najgłośniejszym przypadkiem jest śmierć Jesse’go Gelsingera, który zmarł po wystąpieniu bardzo silnej reakcji immunologicznej po podaniu wirusa z terapeutycznym genem. Chłopiec dostał wysokiej gorączki, dreszczy, w jego płucach pojawił się płyn, a organy kolejno przestawały pracować. Przypadek ten doprowadził niemal do kompletnego zatrzymania wszystkich badań i testów klinicznych związanych terapią genową na początku XXI wieku. W rezultacie jeszcze bardziej zaostrzono kontrole i wprowadzono bardziej restrykcyjne przepisy. U niektórych pacjentów, których leczono na zagrażający życiu niedobór odporności, rozwinęła się białaczka. Przyczyną było wbudowanie się sekwencji genu w obszar kontrolujący namnażanie leukocytów.

Do powyższych dochodzą oczywiście specyficzne efekty uboczne związane z konkretnym genem. Tak samo jak w przypadku nadużywania syntetycznego EPO, dodatkowa kopia genu na ten hormon, może doprowadzić do wyższego ryzyka zawału serca.

Terapii genowej nie da się porównać do połknięcia tabletki lub zastrzyku. Jest to skomplikowana procedura przeprowadzana przez wysoko wykwalifikowany personel, stosujący się do wyśrubowanych regulacji. Mimo wszystko, w kilku przypadkach doszło do śmierci pacjenta. Nie trudno sobie wyobrazić, ile elementów tej precyzyjnej układanki mogłoby zostać zaniedbanych, gdyby przeprowadzono ją w niemal chałupniczych warunkach.

Koszty

Jak już wiemy, terapia genowa to skomplikowany proces, którego nie można porównać do stosowanie innych procedur medycznych. Większość z terapii, które pozwoliłyby uzyskać przewagę nieuczciwym sportowcom znajduje się ciągle w fazie testów na zwierzętach. Przeniesienie ich do użytku na ludziach trwa zazwyczaj lata i nie zawsze kończy się sukcesem. Jest również procesem wysoce kosztownym. Ryzyko, że jakiś diaboliczny naukowiec postanowi skopiować naukowe doniesienia i zastosować terapię testowaną na myszach na sportowcach jest znikome.

Oczywiście, odpowiednie wirusy, sekwencje DNA i inne potrzebne odczynniki są dostępne w wielu laboratoriach i u dostawców produktów dla nauki. Jednak żeby zwiększyć produkcję tak, by była ona odpowiednia dla ludzi potrzeba wysoce specjalistycznego sprzętu, który nie jest już powszechnie dostępny. Wystarczy porównać rozmiary przeciętnej myszy i przeciętnego człowieka. Dla przykładu objętość krwi u myszy to około 2 mililitrów, u człowieka ponad 5 litrów. Dawka teoretycznego wirusa skutecznego w przypadku myszy, w ludzkim organizmie po prostu by przepadła.

Nie można oczywiście zapomnieć o kosztach. Wyprodukowanie dawki odpowiedniej dla człowieka to koszt liczony w co najmniej setkach tysięcy dolarów. I to bez uwzględnienia kosztów infrastruktury i sprzętu. Fakt, personalizacji terapii dodatkowo podnosi jej koszty. Jedyna dopuszczona do użytku na Zachodzie terapia genowa kosztuje okrągły milion Euro.

Wykrywanie

Rowery.org skontaktowały się z australijskim laboratorium, które opracowało wspomniany na początku tekstu test. Ciągle oczekujemy na odpowiedź na pytanie o zasadę jego działania. Do tej pory doping genowy uznawany był przez wszystkich ekspertów za niemal niewykrywalny.

Produkowane w wyniku terapii białka byłyby identyczne z tymi już wytwarzanymi przez organizm, co uniemożliwiałoby ich detekcję. Jedynym rozwiązaniem dla niektórych genów, jak np. EPO, jest obecny już w kolarstwie paszport biologiczny. Istnieją jednak obawy, że i ta procedura mogłaby nie być przekonująca w wykrywaniu nieprawidłowości w liczbie erytrocytów spowodowanej dodatkową kopią genu EPO.

Innym sugerowanym rozwiązaniem są skomplikowane testy molekularne z wykorzystaniem sygnatur RNA, profili ekspresji i mikromacierzy. Same nazwy wskazują na poziom komplikacji, świadcząc też o wysokich kosztach i dużej inwestycji czasu, gdy rezultat wciąż pozostaje nieznany.

Doping genowy w akcji?

O dopingu genowym głośno jest od co najmniej kilkunastu lat. Jak wspomniano, zarówno WADA, jak i IOC, zauważyły ten problem na początku pierwszej dekady obecnego stulecia. Miłośnicy teorii spiskowych podejrzewali o tę formę wspomagania Lance’a Armstronga.

Do tej pory żaden zawodnik nie został przyłapany na dopingu genowym istnieją jednak dwa głośne przypadki, które rzucają nieco więcej światła na zagadnienie. Przed Igrzyskami Olimpijskimi w Pekinie w 2008 jedno z chińskich laboratoriów dziennikarzom podającym się za członków reprezentacji miało zaoferować „genetyczne ulepszenia”. Nie wiadomo, czy ktokolwiek skorzystał z usług chińskich naukowców. Na początku wieku trener części niemiecki lekko-atletów oficjalnie bez ich wiedzy kontaktował się z brytyjską firmą pracującą nad terapią o nazwie Repoxygen. Była to terapia dostarczająca dodatkową kopię genu na EPO u pacjentów z anemią. W momencie kontaktu znajdowała się ciągle w fazie testów na zwierzętach. Projekt skończył się niepowodzeniem i został przerwany w 2003 roku, a niemiecki trener został skazany wyrokiem sądu.

Czy zagrożenie jest realne?

Pomimo, że wielu grupom badawczym udało się uzyskać wspaniałe rezultaty w laboratoriach, tylko niewielki odsetek z tych terapii genowych dotarł do testów klinicznych i przyniósł chorym korzyści. Ten obszar nauki i medycyny ciągle musi się mierzyć z technologicznymi ograniczeniami i jest pod ścisłą kontrolą. Terapii genowej nie można po prostu kupić w aptece i użyć jej niezgodnie z przeznaczeniem, jak EPO czy sterydy.

Głównymi problemami, z którymi zmierzyć musieliby się sportowcy, są:

Bardzo ograniczony dostęp do odpowiednich terapii genowych.
Brak odpowiednich terapii genowych
Wątpliwa efektywność u ludzi lub wręcz brak testów na ludziach
Bardzo wysoki koszt
Wbrew wszechobecnej opinii, że doping genetyczny jest już stosowany, wydaje się to być mało prawdopodobne. Organizacje zarządzające światowym sportem powinny jednak trzymać rękę na pulsie.

Perspektywy leczenia niedokrwistości nerkopochodnej – nowe koncepcje, nowe preparaty

Perspectives in the treatment of renal anemia – new concepts and new drugs
Katedra i Klinika Nefrologii Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. med. Andrzej Więcek
Streszczenie
W latach 80-tych ubiegłego wieku rozpoczęto leczenie niedokrwistości nerkopochodnej spowodowanej niedoborem endogennej erytropoetyny przy pomocy epoetyn uzyskanych metodą rekombinacji genetycznej. Zastosowanie epoetyn było kamieniem milowym w leczeniu niedokrwistości u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek. W ciągu ostatnich lat wytworzono wiele nowych czynników stymulujących erytropoezę, które mogą w najbliższej przyszłości znaleźć zastosowanie w leczeniu niedokrwistości towarzyszącej przewlekłym chorobom nerek.
Niektóre z tych nowych czynników powstały przez modyfikację sekwencji aminokwasowej cząsteczki erytropoetyny i przyłączenie dodatkowych reszt węglowodanowych, co pozwoliło na poprawę własności farmakokinetycznych tych leków (darbopoetyna i CERA) poprzez wydłużenie ich okresu półtrwania, w porównaniu do klasycznych epoetyn. Czynniki te mogą być podawane w dłuższych odstępach czasowych niż epoetyny i pozwalają na uzyskanie lepszej stabilności stężenia hemoglobiny we krwi.
W najbliższym czasie należy spodziewać się wprowadzenia czynników stymulujących erytropoezę, podawanych doustnie. Do tych nie-peptydowych leków należą inhibitory hydroksylazy prolilowej i inhibitory czynnika transkrypcyjnego GATA-2, których mechanizm działania polega na zwiększeniu wytwarzania endogennej erytropoetyny w resztkowym miąższu nerek oraz w wątrobie.
Summary
The management of anemia in patients with chronic kidney disease caused by endogenous erythropoietin deficiency was revolutionized in the late eighties of the last century by introduction of the recombinant human erythropoietin (epoetin). Recently several new erythropoiesis stimulating agents that may potentially improve in the near future management of anemia in patients with chronic kidney disease were synthesized.
Some of the new erythropoiesis stimulating agents were synthesised by modification of the aminoacide sequence of the EPO molecule and hyperglycosylation and therefore they have improved pharmakokinetics (darbopoietin or CERA) by prolongation of the serum elimination half-life compared to epoietins. These agents may be administrated less frequently with better stabilisation of blood hemoglobin concentration.
There are promising attempts to overcome the parenteral way of drug administration. Such non-peptide drugs acts as inhibitors of prolyl hydroxylase and GATA-2 transcription factor enhancing the endogenous EPO synthesis by the failure kidneys or liver.
Słowa kluczowe: darbepoetyna alfa, CERA, EPO-mimetyki, inhibitor hydroksylazy prolilowej.
Key words: darbepoietin alfa, CERA, EPO-mimetics, inhibitor of prolyl hydroxylase.
WPROWADZENIE
Począwszy od lat 80-tych ubiegłego wieku, w leczeniu niedokrwistości towarzyszącej przewlekłej niewydolności nerek stosowana jest erytropoetyna uzyskana metodą rekombinacji genetycznej (rHuEPO) (1). Obniżone stężenie hemoglobiny we krwi jest znanym czynikiem ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych u chorych na przewlekłą chorobę nerek (PChN) (2). W latach 80-tych i 90-tych ubiegłego wieku, chorzy z przewlekłą niewydolnością nerek rozpoczynali leczenie rHuEPO jednocześnie z rozpoczęciem dializoterapii. U wielu z tych chorych występowały powikłania ze strony układu sercowo-naczyniowego częściowo związane z długotrwałą niedokrwistością. Aby uniknąć takich powikłań, należy zacząć leczenie niedokrwistości towarzyszącej PChN jeszcze przed rozpoczęciem leczenia nerkozastępczego. Takie postępowanie pozwala na zmniejszenie zarówno chorobowości jak i śmiertelności z powodu powikłań sercowo-naczyniowych (3). Zalecane docelowe stężenie hemoglobiny we krwi u chorych z PChN jest niższe niż stężenie hemoglobiny u osób zdrowych i identyczne dla obu płci, pomimo fizjologicznie wyższego stężenia hemoglobiny we krwi u mężczyzn. Zalecenia większości towarzystw naukowych dotyczące docelowego stężenia hemoglobiny we krwi u chorych na PChN leczonych w USA, Europie i Australii nie uległy istotnym zmianom od 1997 r. Zgodnie z zaleceniami europejskimi (European Best Practice Guidelines) stężenie hemoglobiny we krwi u chorych dializowanych powinno być wyższe od 11 g/dl (4). W myśl nowych zaleceń amerykańskich (National Kidney Foundation Guidelines) takie stężenie hemoglobiny we krwi również traktowane jest za dolną granicę zakresu docelowego. Jednocześnie w zaleceniach tych zwraca się uwagę, aby stężenie hemoglobiny we krwi nie przekroczyło 13.0g/dl (5). Normalizacja stężenia hemoglobiny we krwi nie jest zalecana nie tylko u chorych dializowanych (6), ale też u chorych z PChN nie wymagających jeszcze leczenia dializami. Wykazano bowiem, że takie postępowanie przynosi jedynie znamienną poprawę jakości życia, bez jednoczesnego zmniejszenia śmiertelności u chorych (badanie CREATE – Cardiovascular risk Reduction by Early Anaemia Treatment with Epoietin-β) (7), a nawet może zwiększać ryzyko wystąpienia udaru mózgu i zawału mięśnia sercowego (badanie CHOIR – Correction of Hemoglobin and Outcomes in Renal Insufficiency) (. Po opublikowaniu wyników tych wieloośrodkowych badań nie można ustalić jednoznacznie górnej granicy stężenia hemoglobiny we krwi u chorych z PChN.
Endogenna erytropoetyna (EPO) jest białkiem wytwarzanym głównie w nerkach przez komórki okołocewkowe przypominające fibroblasty. Głównym czynnikiem stymulującym wydzielanie EPO jest niedobór tlenu, a zasadniczym fizjologicznym działaniem, stymulacja erytropoezy w szpiku kostnym. EPO po związaniu się z domeną pozakomórkową swoistego receptora zlokalizowanego na komórkach progenitorowych układu czerwonokrwinkowego (głównie CFU-E, w mniejszym stopniu na BFU-E i normoblastach) zapobiega ich apoptozie zwiększając powstawanie młodych erytrocytów.
Receptor dla EPO po przyłączeniu agonisty ulega dimeryzacji, a jego konformacja zmienia się (9) (ryc. 1). Pod wpływem tych zmian białko JAK2 ulega autofosforylacji, a następnie fosforyluje receptor dla EPO oraz białko STAT, które po przemieszczeniu do jądra komórkowego aktywuje transkrypcję genów docelowych. Mechanizmem wygaszającym pobudzenie kaskady sygnałowej receptora dla EPO jest defosforylacja białka JAK2 przez fosfatazę komórek hematopoetycznych (HCP).

Ryc. 1. Szlak wewnątrzkomórkowego przekazywania sygnału pobudzenia receptora dla EPO oraz mechanizm działania EPO-mimetyków.
Obecnie na skalę przemysłową wytwarzane są cztery izoformy ludzkiej rekombinowanej erytropoetyny: epoetin-α (Eprex(r), Procrit(r)), epoetin-β (NeoRecormon(r)), epoetin-ω (Epomax(r)) i epoetin-δ (Dynepo(r)). Te glikoproteiny są wytwarzane przez zmodyfikowane genetycznie klony komórek jajnika chomika chińskiego (epoetin-α i epoetin-β), noworodkowych komórek nerkowych chomika (epoetin-ω) lub komórek ludzkich (epoetin-δ). Glikoproteiny te różnią się między sobą miejscami przyłączenia reszt węglowodanowych i właściwościami farmakokinetycznymi (epoetin-β charakteryzuje się dłuższym czasem półtrwania), jednak ich skuteczność w leczeniu niedokrwistości u chorych z niewydolnością nerek jest niemal identyczna.
Dalsze modyfikacje struktury erytropoetyny poprzez przyłączenie dodatkowych reszt węglowodanowych oraz zmianę sekwencji aminokwasowej doprowadziły do powstania darbepoetyny alfa, Ciągłego Aktywatora Receptora Erytropoetynowego (CERA – Continuous Erythropoietin Receptor Activator) oraz Syntetycznych Białek Erytropoetycznych (SEP – Synthetic Erythropoiesis Protein), glikoprotein o znacznie dłuższym okresie półtrwania.
W ostatnich latach podjęto również próby dla uzyskania białek o większej aktywności hematopoetycznej niż EPO tworząc dimeryczne białka fuzyjne (np. EPO-EPO) i syntetyczne polipeptydy sprzężone z glikolem polietylenowym, takie jak Hematide (AF37702). Wyższa aktywność biologiczna tych dimerów jest następstwem łatwiejszej dimeryzacji receptora dla EPO. Jednak modyfikacje te nie umożliwiły zmiany parenteralnej drogi podaży potencjalnego nowego leku.
Ostatnio, pojawiła się nowa koncepcja leczenia niedokrwistości nerkopochodnej polegająca na stymulacji wydzielania endogennej EPO przez resztkowy miąższ nerek i przez wątrobę. Wykryto, że inhibitor hydroksylazy prolilowej, enzymu katalizującego hydroksylację HIF, nasila endogenną syntezę EPO. Wraz z odkryciem tego inhibitora o niepeptydowej strukturze narodziła się nadzieja na wytworzenie leku podawanego doustnie.
W najbliższych latach niektóre firmy farmaceutyczne stracą wyłączność na wytwarzanie wielu zarejestrowanych biofarmaceutyków, w tym erytropoetyny. Licencja na wytwarzanie epoietin alfa wygasła w Europie w 2004 r. i w związku z tym pojawiły się na rynku nowe odmiany tego leku, wykazujące dużą zgodność biologiczną z pierwowzorem, czyli tzw. „biosimilarytyki” (10). Produkcja biozgodnych peptydów jest znacznie bardziej złożona niż typowych leków generycznych. Takie biozgodne, heterogenne peptydy wytwarzane są zwykle w inny sposób niż leki oryginalne i w związku z tym własności farmakodynamiczne i efektywność kliniczna takich preparatów może się różnić. Nawet niewielkie różnice mogą przyczynić się do wystąpienia istotnych powikłań [np. wytworzenie przeciwciał antyerytropoetynowych grozi powstaniem czerwonokrwinkowej aplazji szpiku kostnego (PRCA)]. W ubiegłych latach stwierdzono, że niewielkie zmiany w procesie technologicznym konfekcjonowania erytropoetyny alfa przyczyniły się do zmiany immunogenności niektórych epoetyn (przede wszystkim dotyczyło to preparatu Eprex) i wytwarzania przeciwciał przeciw erytropoetynie z następowym PRCA. Jak wynika z dotychczasowych doświadczeń wymagania stawiane biosymilarykom przed dopuszczeniem do stosowania u ludzi są znacznie większe niż tylko potwierdzenie ich biorównoważności farmakokinetycznej. Dotychczas nie ustalono jednak jednoznacznych i jednolitych wymagań stawianych przed dopuszczeniem takich leków do stosowania u chorych. Niezbędnym warunkiem otrzymania zgody na wytwarzanie biozgodnej erytropoetyny przez firmy farmaceutyczne będzie przeprowadzenie odpowiednich badań klinicznych oraz prowadzenie ścisłego nadzoru występowania działań niepożądanych po wprowadzeniu leku na rynek (11). Z tych powodów niektóre firmy farmaceutyczne zrezygnowały z dalszych badań nad biosymilarykami erytropoetyny i wprowadzania tych preparatów do praktyki klinicznej. Biosymilaryki erytropoetyny stosowane są obecnie w takich krajach jak Chiny, Indie, Korea i Kuba a aktywność biologiczna tych preparatów wykazuje dużą zmienność (12).
NOWE PEPTYDY STYMULUJĄCE ERYTROPOEZĘ – NESP (DARBEPOETYNA ALFA)
Modyfikacja cząsteczki erytropoetyny przez przyłączenie dodatkowych reszt kwasu sialowego doprowadziła do wydłużenia czasu póltrwania w surowicy . Na tej podstawie stworzono darbepoetynę alfa, która w przeciwieństwie do natywnej cząsteczki EPO zawiera nie trzy, ale pięć reszt węglowodanowych (13, 14). Struktura aminokwasowa EPO została zmodyfikowana w 5 miejscach (Ala30Asn, His32Thr, Pro87Val, Trn88Asn i Pro90Thr), w celu przyłączenia dodatkowych reszt węglowodanowych do cząsteczek asparaginy w pozycji 30 i 88 (13, 14). Darbepoetyna alfa przyłącza się do receptora dla EPO tak jak natywna, nie zmieniona cząsteczka EPO. Profil farmakokinetyczny tej glikoproteiny jest jednak odmienny. Eliminacja darbepoetyny alfa z krążenia jest wolniejsza, a czas półtrwania 3-krotnie dłuższy (25,3 vs 8,5 godziny po podaniu dożylnym u chorych hemodializowanych) (13, 14). Podanie podskórne wydłuża czas półtrwania nawet do 48,4 godzin (13) (tab. 1).
Tabela 1. Czas póltrwania (godziny) epoetyn, darbepoetyny alfa oraz CERA po podaniu dożylnym i podskórnym (14, 20, 22).
Preparat   Droga podania
dożylna   podskórna
Epoetyna alfa   6,8 ? 0,6   19,4 ? 2,5
Epoetyna beta   8,8 ? 0,5   24,2 ? 2,6
Epoetyna omega   nie określono   nie określono
Darbepoetyna alfa   25,3 ? 2,2   48,8 ? 5,2
CERA   133 ? 10   137 ? 22
średnie ± SEM
Dłuższy czas półtrwania darbepoetyny alfa pozwala na podawanie tego leku w dłuższych odstępach czasowych w porównaniu z epoetynami. Darbepoetynę alfa można podawać raz w tygodniu, a nawet co drugi tydzień w początkowym okresie leczenia niedokrwistości, a następnie raz na 3-4 tygodnie w celu utrzymania stabilnego stężenia hemoglobiny we krwi (15).
Darbepoetyna alfa wykazuje podobną skuteczność, jak epoetyny w leczeniu niedokrwistości towarzyszącej przewlekłym chorobom nerek (16). Lek ten jest stosowany w praktyce klinicznej od 2002 r., a koszt terapii wydaje się być zbliżony do nakładów ponoszonych na zakup epoetyn (16).
Poza jednym opisanym w piśmiennictwie przypadkiem zespołu PRCA u chorego leczonego darbepoetyną alfa nie obserwowano powstawania przeciwciał anty-erytropoetynowych przy stosowaniu tego leku (17).
SYNTETYCZNE BIAŁKA ERYTROPOETYCZNE (SEP)
Kochendoerfer i wsp. opisali 166-aminokwasowy polipeptyd o sekwencji zbliżonej do EPO, wyróżniający się przyłączonymi do głównego łańcucha dwoma rozgałęzionymi peptydami, których celem było zwiększenie ładunku ujemnego cząsteczki i w konsekwencji przedłużenie czasu półtrwania in vivo (18). Aktywność biologiczna tego białka – SEP jest większa od aktywności epoetyny alfa dzięki 2-krotnie dłuższemu czasowi półtrwania (18). Jednak czas półtrwania SEP jest krótszy w porównaniu z darbepoetyną alfa (18), co zmniejsza szanse na wprowadzenie tego czynnika stymulującego erytropoezę do praktyki klinicznej.
CIĄGŁY AKTYWATOR RECEPTORA ERYTROPOETYNOWEGO (CERA)
CERA jest nowym czynnikiem stymulującym erytropoezę (syntetyczny polipeptyd sprzężony z metoksy-polietyleno-glikobursztynylo-butylowym kwasem). Ostatnio zakończono wieloośrodkowe badania przedkliniczne (faza III). Cztery badania I fazy wykazały, że CERA w sposób zależny od dawki pobudza erytropoezę i charakteryzuje się znacznie dłuższym od darbepoetyny alfa czasem półtrwania (19). Po podaniu dożylnym jak i podskórnym czas półtrwania dla CERA wynosi około 130 godzin (20) (tab. 1). Taki profil farmakokinetyczny CERA umożliwi podawanie tego leku w dłuższych niż dla darbepoetyny alfa odstępach czasu. Dotychczas wykazano, że podobny wzrost stężenia hemoglobiny we krwi uzyskuje się podając CERA jeden raz w tygodniu i raz na 3 tygodnie (21).
Białka fuzyjne
Koncepcja stworzenia białka fuzyjnego pobudzającego receptor dla EPO wiąże się z jego dimeryzacją po przyłączeniu agonisty, jako procesu niezbędnego dla aktywacji szlaku wewnątrzkomórkowego (22). Białka fuzyjne zbudowane są z 2 fragmentów polipeptydowych o dużym powinowactwie do receptora dla EPO oraz peptydu łączącego (23).
Dimeryczne białko EPO-EPO z 6-aminokwasowym peptydem łączącym uzyskane metodą rekombinacji DNA posiada zbliżony do natywnego EPO profil farmakokinetyczny oraz 3-4 krotnie wyższą aktywność biologiczną (24).
Istotny wpływ na aktywność biologiczną białek fuzyjnych ma długość oraz struktura peptydu łączącego. Zbyt długi peptyd łączący powoduje, że aktywność białka fuzyjnego jest zbliżona do aktywności monomeru (24).
Innym białkiem fuzyjnym jest GM-CSF i EPO (25). Idea wytworzenia tego białka fuzyjnego została oparta na współudziale GM-CSF (granulocyte/monocyte colony stimulating factor) lub interleukiny 3 (IL-3) w procesie różnicowania komórek prekursorowych układu czerwonokrwinkowego. Wykazano, że BFU-E (burst forming unit-erythrocyte) ulega pod wpływem tych czynników wzrostowych transformacji do CFU-E (colony forming unit-erythrocyte). Na powierzchni komórek CFU-E zwieksza się liczba receptorów dla EPO, którego agonistą jest druga składowa tego fuzyjnego białka. Aktywność biologiczna białka fuzyjnego GM-CSF – EPO w indukcji różnicowania komórek prekursorowych układu czerwonokrwinkowego jest większa niż aktywność mieszaniny obu składowych (GM-CSF i EPO) (25).
Nowym białkiem fuzyjnym o interesujących własnościach jest białko zawierające erytropoetynę i fragment Fc ludzkiej immunoglobuliny G. Połączenie EPO ze składową Fc umożliwia transport tego białka fuzyjnego poprzez nabłonek dróg oddechowych, w następstwie wiązania z receptorem specyficznym dla fragmentu Fc (FcRn). Dzięki temu mechanizmowi cząsteczka fuzyjna EPO-Fc może być podawana drogą wziewną przez inhalator. Badania I fazy wykazały zależne od dawki zwiększenie stężenia w surowicy białka fuzyjnego EPO-Fc z równoczesnym wzrostem odsetka retikulocytów we krwi u ochotników otrzymujących ten preparat (26).
EPO-MIMETYKI I INHIBITORY FOSFATAZY KOMÓREK HEMATOPOETYCZNYCH (HCP)
Dwa główne kierunki przyświecały poszukiwaniom substancji drobnocząsteczkowych o właściwościach naśladujących działanie natywnej EPO (ryc. 2). Poszukiwano substancji powodujących dimeryzację receptora dla EPO lub nasilających przewodnictwo wewnątrzkomórkowe sygnału pobudzenia tego receptora, np. poprzez hamowanie fosfatazy komórek hematopoetycznych (HCP) (27).

Ryc. 2. Regulacja syntezy erytropoetyny (EPO).
Pierwszy kierunek badań doprowadził do odkrycia grupy peptydów o działaniu EPO-mimetycznym. Jeden z nich – EMP1 (EPO mimetic peptide 1) jest małym (20-aminkwasowym) peptydem cyklicznym, zawierającym fragment struktury EPO (28). EMP1 wykazuje zbliżone do natywnego EPO powinowactwo do receptora dla EPO, jak również w podobny sposób aktywuje przewodnictwo wewnątrzkomórkowe sygnału pobudzenia (28, 29). Aktywność biologiczna EMP1 jest jednak mniejsza, zarówno in vitro jak in vivo (28). Mniejsza aktywność EMP1 nie jest następstwem obniżonego powinowactwa tego EPO-mimetyku do receptora dla EPO. Ten fakt przemawia za tym, że fizjologiczny ligand (EPO) aktywuje receptor wieloetapowo. Złożoność interakcji pomiędzy EPO i jej receptorem ostudziły nadzieje na szybkie znalezienie niepeptydowej substancji o charakterze EPO-mimetyku.
Drugi kierunek badań obejmował próby nasilenia przewodnictwa wewnątrzkomórkowego sygnału pobudzenia receptora dla EPO (27). Wykazano, że substancje o działaniu hamującym aktywność fosfatazy komórek hematopoetycznych (HCP), enzymu wygaszającego pobudzenie receptora dla EPO, mogą nasilać pobudzenie przy niższym stężeniu endogennej EPO (ryc. 1) (22). Przebadano kilka substancji posiadających zdolność hamowania HCP (27). Jak dotąd nie ujawniono jednak danych na temat ich aktywności biologicznej.
PEGYLOWANY, POLIPEPTYDOWY CZYNNIK STYMULUJĄCY ERYTROPOEZĘ
Hematide (AF37702) jest syntetycznym polipeptydowym dimerem sprzężonym z glikolem polietylenowym wytworzonym przez firmę Affymax (30). W odróżnieniu od białek fuzyjnych sekwencja aminokwasowa Hematide nie przypomina EPO. Pomimo odmienności struktury aminokwasowej cząsteczka Hematide wykazuje silne powinowactwo do receptora dla EPO i zdolność stymulacji erytropoezy (30). Profil farmakokinetyczny charakteryzuje się dłuższym niż epoetin alfa czasem półtrwania (58,4 godzin) (30).
Hematide może być szczególnie przydatne w leczeniu chorych z zespołem PRCA, ponieważ przeciwciała neutralizujące, przeciwko rhuEPO, nie wykazują reakcji krzyżowej z tym preparatem (30).
INHIBITOR HYDROKSYLAZY PROLILOWEJ HIF (HYPOXIA-INDUCIBLE FACTOR)
Hipoksja jest najsilniejszym stymulatorem wytwarzania endogennej EPO. Kluczowym elementem tzw. czujnika tlenowego komórki jest cytoplazmatyczny czynnik transkrypcyjny HIFα wytwarzany przez większość komórek organizmu (31). Przy prawidłowym dostępie do tlenu, podjednostka HIFα jest szybko rozkładana (32). Proces ten jest regulowany przez białko supresorowe VHL (von Hippel-Lindau), które ułatwia proces przyłączenia ubikwityny i transportu do proteosomów, gdzie HIFα ulega degradacji (33). Hipoksja powoduje stabilizację podjednostki HIFα, która ulega dimeryzacji z HIFβ (31). Kompleks HIF pośredniczy w regulacji transkrypcji genów zależnych od hipoksji, w tym aktywacji transkrypcji genu EPO (31).
Mechanizm zależnej od oksygenacji degradacji HIF jest regulowany przez proces hydroksylacji reszt prolilowych HIF (34). Ta modyfikacja jest katalizowana przez swoistą hydroksylazę prolilową HIF (35) (ryc. 2). FG-2216 jest inhibitorem hydroksylazy prolilowej HIF wytworzonym przez firmę FibroGen, który podobnie jak hipoksja powoduje stabilizację podjednostki HIFα i nasila syntezę EPO nie tylko w nerkach, ale również w wątrobie (36).
Ten potencjalny nowy lek wchłania się z przewodu pokarmowego (biodostępność> 75%) (37). FG-2216 wykazuje dużą skuteczność biologiczną. U zwierząt doświadczalnych, po podaniu doustnym, obserwowano nawet 300-krotny wzrost stężenia EPO w osoczu (37). Wzrost stężenia EPO w osoczu wykazano nawet u zwierząt po uprzedniej obustronnej nefrektomii (37).
U zdrowych ochotników FG-2216 podawany był doustnie w dawce do 10 mg/kg dwa razy w tygodniu. Takie leczenie powodowało wzrost syntezy endogennej EPO oraz istony wrost stężenia hemoglobiny we krwi (36). Wyniki badań przedklinicznych fazy II, u chorych z niewydolnością nerek, są jak dotąd bardzo obiecujące (38).
Wraz z odkryciem możliwości nasilania syntezy EPO, między innymi w wątrobie, próby terapii genowej, w tym implantacji kapsułek z rekombinowanymi komórkami z genem dla EPO, straciły znaczenie. Należy również podkreślić, że terapia genowa nie gwarantuje bezpieczeństwa i wiąże się z trudnościami w regulacji ekspresji tego genu w organizmie.
Inhibitory GATA-2
Czynnik transkrypcyjny GATA-2 hamuje transkrypcję genu erytropoetyny poprzez wysoce konserwatywne wiązanie się z sekwencją GATA w regionie promotorowym tego genu zawierającym również sekwencję wiążącą HIF-1 (39). Inhibitory czynnika transkrypcyjnego GATA-2 stymulują transkrypcję genu erytropoetyny w podobny sposób jak inhibitory hydroksylazy prolilowej. Podanie zarówno dootrzewnowe K-7174 jak i doustne K-11706 (obydwie substancje są specyficznymi inhibitorami GATA-2) zwierzętom doświadczalnym nasila wydzielanie erytropoetyny oraz zwiększa erytropoezę hamowaną przez wcześniejsze podanie IL-1β lub TNF-α (40, 41). Wyniki tych badań sugerują, że w przyszłości inhibitory GATA-2 mogą być zastosowane u chorych z niedokrwistością nerkopochodną oporną na leczenie erytropoetyna w następstwie współistniejących stanów zapalnych.
PODSUMOWANIE
W najbliższej przyszłości należy spodziewać się wprowadzenia nowszych czynników stymulujących erytropoezę, które poprawią skuteczność i bezpieczeństwo leczenia niedokrwistości towarzyszącej przewlekłym chorobom nerek. Niewątpliwym postępem będzie fakt, że niektóre z tych czynników będzie można podawać parenteralnie raz w dłuższych odstępach czasu (np. CERA), doustnie (np. FG-2216), lub drogą wziewną. Wprowadzenie tych nowych preparatów ułatwi leczenie niedokrwistości zwłaszcza chorych nie wymagających jeszcze dializoterapii, leczonych metodą dializ otrzewnowych oraz po transplantacji nerki.
Ponadto należy oczekiwać, że relacja pomiędzy nakładami a efektami leczenia niedokrwistości z zastosowaniem nowych czynników stymulujących erytropoezę będzie korzystniejsza niż w przypadku stosowanych aktualnie epoetyn czy darbopoetyny. Najbardziej oczekiwane jest jednak to, że nowe czynniki stymulujące erytropoezę przyczynią się do lepszego wyrównania niedokrwistości, poprawy jakości życia, a przede wszystkim do wydłużenia życia chorych z przewlekłymi chorobami nerek.